DEĞERLER EĞİTİMİ

    

·         İçinizde yaşadığımız çevre ve ortam istediğimiz değerlere sahip çocukları yetiştirmeye uygun mu?

·         Her şeyi çocuklarımız adına düşünüp onlar için yaparken sorumluluk sahibi olabilecekler mi?

·         Aşırı koruyucu ve müdahaleci davranarak çocuklarımızın öz güveni ne kadar gelişecek?

·         Şiddeti televizyon, bilgisayardan seyreden öğrenen çocuk ne kadar barışçıl, dingin olabilecek?

·         Çocuklarımızın mutlulukları için çabalarken, onlar mücadele etmeden kazanmadan mutlu olabilecekler mi?

Değerler eğitim ile bu ve bunun gibi soruların yanıtlanması gerekir.

Değerler eğitimi, bireysel gelişim için öğretme ve öğrenmenin birçok yönünü tanımlamak için kullanılan şemsiye bir kavramadır. Bu şemsiye altında “yaşam becerileri eğitimi, şiddettin önlenmesi, arkadaş arabuluculuğu, çatışma eğitimi, bilişsel gelişim/ahlaki sorgulama, duyuşsal ve sosyal öğrenme” gibi alanları barındırır.   

Değerler eğitimi, çocukların sorumlu ve ilkeli bireyler olmasına yardım eden tüm paydaşlarla gerçekleştirilen bir uygulamadır. 

Değerler davranışlarımıza yön veren standartlardır. Yaşamımızın her yerinde her zaman zihnimizdeki çeşitli değerlerle hareket ederiz. Bunun içindir ki değerler, tutum ve davranışlarımızla yakından ilişkilidir. Saygı, sevgi, doğru davranış, dürüstlük, hoşgörü, vb. gibi temel insani değerler insanın en iyi tarafını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Kısacası; değerler sosyal hayatımızı kolaylaştırır, düzenler.

Yaşadığımız bu zamanda bazı değerler çok hızlı değişmektedir. Değişim engellenemez ancak bu hızlı değişim bireylerin uyumu bozmakta, aile içinde çatışmaları arttırmaktadır.

Çocukların sosyal çevresi artık aile ile sınırlı değildir. Bilgisayar, televizyon, sinema, dergi, oyuncaklar, reklamlar vb. gibi uyaranlar çocuğumuz sosyal çevresini genişletmiş ve çeşitlendirmiştir. Aile ve okul tarafından verilen değerlerle dış dünyanın verdikleri çoğu zaman farklılık gösterir. Bu noktada ailenin işi daha da zorlaşmaktadır. Baş döndürücü şekilde değişim içinde olan değerler, bunları öğrenmeye çalışan çocuklar için değer karmaşası yaşatmaktadır. Bunun içindir ki değerlerin aktarımı bu yüzden çok daha önemli hale gelmiştir.      

Değerler nasıl öğrenilir?

Değerlerin öğrenilmesi sosyal bir öğrenmedir. Çocuğun ilk sosyal kurumu aile olduğu için çocuğun değer sisteminin oluşmasında aile önemli bir yere sahiptir. Ailede değerler model alma ve taklit yoluyla çocuğa geçmektedir. Çocuklar öğrendikleri bu değerleri aile dışındaki alana aktarmakta ve yeni öğrenmelerle bunları revize etmektedir. Geçmişte değerlerin çoğu aile içinde yaşantı ile aktarılırken günümüzde sadece yaşantılar yeterli olmamakta ailelerin bu konuda ciddi çaba sarf etmeleri gerekmektedir.  

Değerleri nasıl kazandırılabilir?

·         Ailenizde sizin için önemli değerler neler? Çocuğunuzun hangi değerleri benimsemesini istersiniz? Aileniz için önemli olan davranışlar ve ilkeleri belirleyebilirsiniz. Belirlediğiniz bu değerlerin çocuğunuz tarafından kazanılması için neler yapabileceğinizi düşünebilirsiniz.

·         Ailenizle ilgili değerleri ve öncelikleri çocuklarınızın yanında sıklıkla konuşabilirsiniz. Görmek istediğiniz davranışları net bir şekilde açıklayarak anlamalarını sağlayabilirsiniz.

·         Çocuğunuzda görmeği arzuladığınız davranışlar, değerler ve inançlar konusunda öncelikli olarak sizler model olabilirsiniz.

·         Çocuklarınızla oynadığı bilgisayar oyunları, seyrettikleri çizgi filmler ve reklamlar hakkında konuşabilirsiniz. Bunlardan ne anladığı ve gerçek dünya hakkında konuşabilirsiniz.

·         Yanlış yaptıklarında daha az tepki verebilir, çözümler bulma üzerine odaklanabilirsiniz.

·         Olumlu davranışlarında onları motive edebilirsiniz.

·         Çocuklarınızı dinleyerek ve söylediklerini anlamaya çalışarak onlar önemsediğinizi gösterebilirsiniz.

·         Çocuklarla kaliteli zaman geçirebilirsiniz. Onların kitaplarını okuyarak, oyun ve oyuncaklarıyla oynayarak onları daha fazla anlayabilirsiniz. Böylece kaliteli paylaşımlara ortam hazırlayabilirsiniz.

·         Çocuğunuzun televizyon ve bilgisayardan uzak tutabilecek faaliyetlere yönlendirebilirsiniz.

·         Çocuğunuzun gelişim seviyesine ve yaşına uygun kararlar alması için fırsatlar verebilirsiniz. Bu sayede, kişisel kontrolün gelişmesini ve öz güvenini arttırabilirsiniz. 

                                                                                        

Kaynak:
Beyza Bölükbaşı, Çocuk ve Aile
Erdal Atabek, Hayatımız ve Değerlerimiz
Jane Bluesteın, Ana Babaların Yapması ve Yapmaması Gerekenler
Melek Demirel, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

www.minikokul.com